Vaşinqton
Universitetindən olan tibbi tədqiqatçılara qanda qlükozanın səviyyəsinin tərəddüd
etməsinə qarşı resipiyentlərin reaksiyasını yaxşılaşdıran kök hüceyrələrin
istifadə olunmasına əsaslanmış şəkərli diabetin müalicəsinə yanaşma üsulunu təkmilləşdirməyə
müvəffəq olmuşdurlar.
Elm adamları onları insulini hasil edən beta – hüceyrələrə
çevirmək üçün kök hüceyrələr ilə işləmişdirlər, lakin indiyə kimi bu hüceyrələr
tərəfindən hasil olunan insulinin miqdarına nəzarət etmək onlar üçün çox çətindir.
Baş tədqiqatçı
Ceffri Millman və onun həmkarları bu beta – hüceyrələrin hasil olunması üçün
yanaşma üsulunu işləyib hazırlamış və onları daha effektiv etmişdirlər.
Alınan hüceyrələr
insulini hasil etməyə qadir olmayan siçanlara transplantasiya etmişdirlər. Əldə
olunan nəticələr göstərmişdir ki, yeni hüceyrələr bir neçə gündən sonra
insulini hasil etməyə başlamış və bir neçə ay ərzində qanda şəhərin səviyyəsinə
effektiv şəkildə nəzarət etməyi davam etdirmişdirlər.
«Keçmiş tədqiqatlarda
tətbiq olunan yanaşma üsulunda zəif yeri tapmağa müyəsər olmuşuq. Yeni insulini
hasil edən hüceyrələr sürətlə reskaiya bildirir və qlükozaya qarşı adekvatdır.
Onların davranışı şəkərli diabeti olmayan insanların normal beta – hüceyrələrinin
davranışına oxşardır». - Ceffri Millman, baş tədqiqatçı.
Əvvəllər Ceffri
Millman şəkərli diabetdən əziyyət çəkən pasiyentin dərisinin hüceyrələrinin kök
hüceyrəyə çevrilərək insulini ifraz edən beta – hüceyrələrə şevrilmək üçün təbii
profilləşmə amillərinin kombinasiyası ilə emal olunan tədqiqatda iştirak
etmişdir.
Lakin tədqiqatçıların
ümid etdikləri kimi həmin hüceyrələr qeyri – effektiv olmuşdur. Onlar şəkərə cavab olaraq insulini ifraz etmiş, lakin daha
çox hidrantlar kimi fəaliyyət göstərərək və ya həddən artıq çox insulini hasil
etmiş və ya ümumiyyətlə hasil olunmamışdır. Ceffrinin qeyd etdiyi kimi, yeni tədqiqatda
alınan beta – hüceyrələr daha həssas olmuş və qlükozanın real səviyyələrinə
daha adekvat olan sayda insulini ifraz olunhur.
Stem Cell
Reports jurnalında qeyd olunduğu kimi, Ceffri və onun həmkarları insanın kök
hüceyrələrindən beta – hüceyrələrin yetişdirilməsi zamanı istifadə olunan
metoda dəyişiklikləri daxil etmişdirlər.
Onlara düzgün
yetişməyə kömək etmək və onların funksiyalarını yaxşılaşdırmaq üçün onların inkişafı
ilə müxtəlif zaman ərzində müxtəlif proliferasiya olunmuş artım amilləri hüceyrələrə
qarşı tətbiq olunmuşdur. Daha sonra yeni hüceyrələri şəkərli diabetdən
əziyyət çəkən siçanlara transplantasiya etmişdirlıər və transplantatın
orqanizmi qəbul etməməsinin qarşısının alınması üçün immun sisteminə təzyiq
olunmuşdur.
Yeni hüceyrələr qanda qlükozanın səviyyəsinə effektiv şəkildə nəzarət etməyə qadirdir. Bu afkta əsasən onlar bir neçə ay ərzində pəhrizli deabeti müalicə etmişdir və bu adətən, heyvanların həyatının davamiyyətini təşkil etmişdir.
Qrafik mücərrədlik. Stem Cell Reports
Yeni metodun
insanlarda sınaqdan keçirilmədiyinə Ceffri əmin deyildir, lakin o belə hesab
edir ki, sınaqdan keçirlməli olan minimum iki yanaşma metodu mövcuddur:
1 - İnsulini buraxmaq üçün kifayət qədər böyük
immun hüceyrələrin daxil olmasının qarşısını almaq üçün kifayət qədər balaca məsamələr
ilə gelə bənzər hüceyrələrin qarşısını almaq lazımdır.
2 - İmplantasiyadan sonra immun reaksiyanın
doğurmadığı beta – hüceyrələrin dəyişdirilməsi üçün genlərin dəyişdirilməsinin
yeni alətlərinin istifadə olunması digər ideya olmuşdur.
Əgər bu
yanaşma üsulu şəkərli diabetdən əziyyət çəkən insanlar üçün təhlükəsiz və
effektiv olarsa, o zaman istehsal sənaye miqyaslarına qədər arta bilər, deyə
Ceffri qeyd edir. Onun komandası bir neçə həftə ərzində kök hüceyrələrdən
alınan bir milyarddan artıq beta – hüceyrələri yetişdirmişdir.