Şəkərli diabetin kök hüceyrələr ilə müalicəsinə yeni yanaşma üsulu

Vaşinqton Universitetindən olan tibbi tədqiqatçılara qanda qlükozanın səviyyəsinin tərəddüd etməsinə qarşı resipiyentlərin reaksiyasını yaxşılaşdıran kök hüceyrələrin istifadə olunmasına əsaslanmış şəkərli diabetin müalicəsinə yanaşma üsulunu təkmilləşdirməyə müvəffəq olmuşdurlar.

Elm adamları onları insulini hasil edən beta – hüceyrələrə çevirmək üçün kök hüceyrələr ilə işləmişdirlər, lakin indiyə kimi bu hüceyrələr tərəfindən hasil olunan insulinin miqdarına nəzarət etmək onlar üçün çox çətindir.

Baş tədqiqatçı Ceffri Millman və onun həmkarları bu beta – hüceyrələrin hasil olunması üçün yanaşma üsulunu işləyib hazırlamış və onları daha effektiv etmişdirlər.

Alınan hüceyrələr insulini hasil etməyə qadir olmayan siçanlara transplantasiya etmişdirlər. Əldə olunan nəticələr göstərmişdir ki, yeni hüceyrələr bir neçə gündən sonra insulini hasil etməyə başlamış və bir neçə ay ərzində qanda şəhərin səviyyəsinə effektiv şəkildə nəzarət etməyi davam etdirmişdirlər.  

«Keçmiş tədqiqatlarda tətbiq olunan yanaşma üsulunda zəif yeri tapmağa müyəsər olmuşuq. Yeni insulini hasil edən hüceyrələr sürətlə reskaiya bildirir və qlükozaya qarşı adekvatdır. Onların davranışı şəkərli diabeti olmayan insanların normal beta – hüceyrələrinin davranışına oxşardır». - Ceffri Millman, baş tədqiqatçı.

Əvvəllər Ceffri Millman şəkərli diabetdən əziyyət çəkən pasiyentin dərisinin hüceyrələrinin kök hüceyrəyə çevrilərək insulini ifraz edən beta – hüceyrələrə şevrilmək üçün təbii profilləşmə amillərinin kombinasiyası ilə emal olunan tədqiqatda iştirak etmişdir.

Lakin tədqiqatçıların ümid etdikləri kimi həmin hüceyrələr qeyri – effektiv olmuşdur. Onlar şəkərə cavab olaraq insulini ifraz etmiş, lakin daha çox hidrantlar kimi fəaliyyət göstərərək və ya həddən artıq çox insulini hasil etmiş və ya ümumiyyətlə hasil olunmamışdır. Ceffrinin qeyd etdiyi kimi, yeni tədqiqatda alınan beta – hüceyrələr daha həssas olmuş və qlükozanın real səviyyələrinə daha adekvat olan sayda insulini ifraz olunhur.

Stem Cell Reports jurnalında qeyd olunduğu kimi, Ceffri və onun həmkarları insanın kök hüceyrələrindən beta – hüceyrələrin yetişdirilməsi zamanı istifadə olunan metoda dəyişiklikləri daxil etmişdirlər.

Onlara düzgün yetişməyə kömək etmək və onların funksiyalarını yaxşılaşdırmaq üçün onların inkişafı ilə müxtəlif zaman ərzində müxtəlif proliferasiya olunmuş artım amilləri hüceyrələrə qarşı tətbiq olunmuşdur. Daha sonra yeni hüceyrələri  şəkərli diabetdən əziyyət çəkən siçanlara transplantasiya etmişdirlıər və transplantatın orqanizmi qəbul etməməsinin qarşısının alınması üçün immun sisteminə təzyiq olunmuşdur.

Yeni hüceyrələr qanda qlükozanın səviyyəsinə effektiv şəkildə nəzarət etməyə qadirdir. Bu afkta əsasən onlar bir neçə ay ərzində pəhrizli deabeti müalicə etmişdir və bu adətən, heyvanların həyatının davamiyyətini təşkil etmişdir.

Qrafik mücərrədlik. Stem Cell Reports

Yeni metodun insanlarda sınaqdan keçirilmədiyinə Ceffri əmin deyildir, lakin o belə hesab edir ki, sınaqdan keçirlməli olan minimum iki yanaşma metodu mövcuddur:

1 -  İnsulini buraxmaq üçün kifayət qədər böyük immun hüceyrələrin daxil olmasının qarşısını almaq üçün kifayət qədər balaca məsamələr ilə gelə bənzər hüceyrələrin qarşısını almaq lazımdır.

2 -  İmplantasiyadan sonra immun reaksiyanın doğurmadığı beta – hüceyrələrin dəyişdirilməsi üçün genlərin dəyişdirilməsinin yeni alətlərinin istifadə olunması digər ideya olmuşdur.

Əgər bu yanaşma üsulu şəkərli diabetdən əziyyət çəkən insanlar üçün təhlükəsiz və effektiv olarsa, o zaman istehsal sənaye miqyaslarına qədər arta bilər, deyə Ceffri qeyd edir. Onun komandası bir neçə həftə ərzində kök hüceyrələrdən alınan bir milyarddan artıq beta – hüceyrələri yetişdirmişdir.