Məhsulun
keyfiyyəti onun xüsusiyyətlərinin cəmi ilə müəyyən olunur və məhz bu xüsusiyyətlər
mala və ya xidmətlərə istehlakçıların tələbini təmin etməyə icazə verir. İstehsalın lazımı səviyyəsi haqqında təsəvvürlərə və
şəxsi təcrübəyə istinad edən istehlakçı əldə olunan malların keyfiyyətini qiymətləndirir
və konkret istehsalçının xeyrinə seçimi həyata keçirir.
Məhsulun
keyfiyyəti və istehlak dəyəri
Məhsulun
keyfiyyəti — müəssisənin aynası olub, burada tətbiq olunan texnologiyaların, avadanlığın və idarəetmə effektivliyinin
səviyyəsi obyektiv surətdə əks olunur. Məhsulun keyfiyyəti təkcə texniki xassə deyildir: bu kateqoriya istehlak dəyəri ilə sıx şəkildə əlaqədardır. Əgər istehlak dəyəri ümumilikdə, bu məhsulun faydalı
olması ilə təyin olunursa, o zaman məhsulun keyfiyyəti – rəqabətli istifadə şəraitində
istehlak dəyərinin təzahürü dərəcəsidir. Keyfiyyət nəinki ayrılmaz şəkildə istehlak dəyəri
ilə əlaqədardır, eləcə də, fərqli olsa da, ondan ayrılmazdır. Sonuncu anlayış
öz mənasına görə geniş olub, bütün xüsusiyyətləri, eləcə də, tələbatların təmin
olunması ilə əlaqədar olmayan xüsusiyyətləri əhatə edir. Keyfiyyət konkret tələbatın
təmin olunması üçün yararlılıq həddinin, ictimai fayda dərəcəsini xarakterizə
edir.
Keyfiyyətin
artırılması bunlara icazə verir:
1. Malların və xidmətlərin ixracatını artırır
2. İxracatın strukturunun yaxşılaşdırılması
3. İctimai istehsalın effektivliyini artırmaq lazımdır, belə ki,
məhsulun keyfiyyətinin yaxşılaşması yekun nəticədə vasitələrin və əmək predmetlərinin,
əmək və maliyyə resurslarının daha effektiv surətdə istifadə olunmasına gətirib
çıxarır.
4. Əhalinin rifahının yaxşılaşdırılması vacibdir, belə ki, məhsulun
keyfiyyətinin yaxşılaşması ilə real aylıq məvacib artır.
Müəssisə üçün
yüksək keyfiyyətli məhsulun daimi istehsalının böyük əhəmiyyəti vardır. İlk
növbədə, bu şirkətin nüfuzunun formalaşmasından ibarətdir.
Keyfiyyətin
ölçülməsi
Keyfiyyət
göstricisinin təyin olunması onun ədədlər ilə ifadəsini tapmağı tələb edir.
Bunun üçün təcrübədə
konkret məhsuldan asılı olaraq növbəti üsullar istifadə olunur:
1. Ölçmə — alətlərin, qurğuların köməyi ilə həyata
keçirilir.
2. Müəyyən hadisələrin (məsələn, mətnlərdə qüsurlar) və ya
obyektlərinin sayının hesablanması və aşkar olunmasına qeydiyyat metodu əsaslanmışdır.
3. Hesablama metodu məhsulun keyfiyyətinin göstəricisinin təyin
olunması üçün xüsusi riyazi modellərin istifadə olunmasına əsaslanmışdır.
4. Sensorlu metod insan hisslərinin – görmə qabiliyyətinin,
eşitmə qabiliyyətinin, dadbilmə, iybilmə, hissiyyat orqanlarının qavranmasının
təhlilini nəzərdə tutur. Tapılan kəmiyyətlərin dəqiqliyi və düzgünlüyü ekspert
şəxslərin ixtisasından, vərdişlərindən və bacarıqlarından asılıdır.
5. Sosioloji metod potensial müştərilərin tələblərinin təhlilinə
və toplumuna əsaslanmışdır.
6. Ekspert metodu məsələn, dizaynerlərin, dequstatorların
komandası tərəfindən realizə olunur.
Keyfiyyətin
ümumi göstəricisi sahədə onun səviyyəsini xarakterizə edir. Bu cür göstəricilərə
bunlar aiddir: məhsulun dərəcəsi, növü, faydalı maddələrin məzmunu, denya
standartlarına uyğunluq.
Məhsulun keyfiyyətinə
təsir göstərən amillər
1. Hər bir müəssisədə məhsulun keyfiyyəti həm daxili, həm də xarici
çoxsaylı amillərdən asılıdır. Şirkətin yaxşı keyfiyyətli məhsulu istehsal etmək
qabiliyyətinə aid olan bacarıqlar daxili bacarıqlardır. Onlar növbəti qruplara
bölünürlər: texniki, təşkilati, iqtisadi, sosial və psixoloji.
2. Texniki amillər məhsulun keyfiyyətinə daha əhəmiyyətli şəkildə təsir
göstərir, və buna görə də, daha keyfiyyətli xammalın yeni materiallarının, yeni
texnologiyalarının tətbiqi – rəqabət aparmaq qabiliyyətinə malik olan məhsulun
buraxılması üçün maddi əsasdır.
3. Təşkilati amillər istehsal və əmək sistemlərinin təkmilləşməsi,
istehsalat fənninin və məhsulun keyfiyyətinə görə məsuliyyətin artırılması,
istehsal standartları ilə əlaqədardır.
4. İqtisadi amillər məhsulun istehsalı və satışına dair xərclər, eləcə
də, yüksək keyfiyyətli məhsulun istehsalına görə personalın iqtisadi
stimullaşdırılmasının sistemləri, qiymət siyasətinin təşkili üsulları ilə şərtləşdirilmişdir.
5. Sosial – iqtisadi amillər sağlam əmək şəraitinin yaradılmasına, əməkdaşların
mənəvi baxımdan stimullaşdırılmasına əhəmiyyətli təsir göstərir —
bütün bunlar məhsulun rəqabət aparmaq qabiliyyətinin istehsalının vacib amilləridir.
6. Bazar şəraitində xarici amillər məhsulun keyfiyyətinin
formalaşmasına yardım edir. Ətraf mühitin bütün təsirlərini iqtisadi, siyasi,
bazar, texnoloji, beynəlxalq və sosial komponentlər kimi növbəti ayrıca
komponentlərə bölmək mümkündür.