Dünyada ən uzunömürlü varlıqlarından biri olan ərincyi necə öldürmək olar mövzusunu təqdim edirik.

Hər kəs ərincək adı altında mikroskopik varlıqların gözəl xüsusiyyətləri haqqında xəbərsizdirlər. Bu varlıqlar bizim yer kürəmizdə baş verən kütləvi tələfatdan sonra sağ qalmış və ən ekstremal şəraitdə yaşamağa qadirdirlər. Məsələn, onlar 30 ilə qədər temperaturu 20 selsi qradus təşkil edən su altında yaşamağa qadir olub, maye suya oksigenə və heliuma düşmə zamanı və hətta asteroidin Yer kürəsinə düşməsindən və partlayışın baş verməsindən sonra da sağ qalırlar. Lakin, bu yaxınlarda Danimarkadan olan alimlər bu varlıqlarda ən zəif yeri tapmış, və məhz bunun sayəsində öyrənmişdirlər ki, bu canlı varlıqlar hal – hazırda müşahidə olunduğu kimi Yer kürəsinin temperaturunun getdikcə artması nəticəsində məhv ola bilərlər.

Kopenhagen Universitetindən olan alimlərin ixtirası haqqında elmi nəşrdə bəhs olunmuşdur. Ərincəklərin soyuq şəraitə daha yaxşı uyğunlaşmaları, lakin bu zaman qızmar şəraitə qarşı daha az davamlı olması alimlərə yaxşı məlumdur. Alimlərin digər qruplarının əvvəlki tədqiqatlarının gedişatında aydın oldu ki, 60 selsi qradusdan 65 selsi qradusa kimi temperaturda bu varlıqlar on saat ərzində, 150 selsi qradus temperaturda isə - cəmi yarım saat ərzində yaşayırlar. Buna əsasən artıq bir neçə yay mövsümü ərzində davamlı şəkildə müşahidə olunan qızmar istilik zamanı ərincəklərin nə qədər uzun ömür sürdüklərini aydınlaşdırmaq alimlər üçün həddən artıq maraqlı olmuşdur.

Ərincək nədən məhv olur?

Ərincəklərin heyrətamiz şəkildə sağ qalmaq bacarığı onunla izah olunur ki, onlar anhidrobioz vəziyyətinə düşməyə qadirdirlər. Bir qayda olaraq, ekstremal vəziyyətə düşən zaman ərincəklər “qurumuş” hala keçir və bu zaman öz ətraflarını uzadaraq çəlləkvarı şəkil alırlar. Onların orqanizmində minimal miqdarda rütubət qalır ki, bunun da sayəsində onların ölçüləri azalır və maddələr mübadiləsi prosesi yubanır.

Elm işin gedişatında alimlər fəal ərincəklərə və anhidrobioz vəziyyətində olan fərdlərə yüksək temperaturların necə təsir göstərdiklərini aydınlaşdırmışdırlar. Tədqiqat prosesində Danimarkanın su hövzələrində külli miqdarda məskunlaşmış   Ramazzottiusvarieornatus  növlü ərincəklər istifadə olunmuşdur. Belə məlum olmuşdur ki, 37,1 Selsi qradusa bərabər olan su temperaturu zamanı  ərincəklərin populyasiyasının yarısı bir sutkadan sonra məhv olurlar. Bu zaman temperaturu tədricən qalxan suda yaşayan fərdlər  37,6 selsi qradus temperaturda məhv olurdular.

Ərincəklər «qurumuş» halda, öz növbəsində, sutka ərzində  82,7 Selsi qradus temperaturda məhv olurdular. Lakin, yalnız bu zaman istiliyin təsiri bir saatdan artıq davam etməməli idi. Lakin əgər suyun temperaturu bir sutka ərzində yüksək olaraq qalmaqda davam edirdisə, o zaman bu heyratamiz varlıqlar hətta  63,1 selsi qradus temperaturda da məhv olurdular. Məhz bu anda alimlər ərincəklərin zəif cəhətini aşkar etdilər – onlar daimi qızmar şəraitdə yaşaya bilməzlər.

Bir çoxlarında belə bir sual meydana çıxa bilər  — nə üçün əvvəlki tədqiqatların gedişatında ərincəklər 30 dəqiqə ərzində 15 selsi dərəcə temperaturda sağ qalırdılar, lakin bu elmi işdə gözlənilmədən 63 selsi dərəcə temperaturda tələf olmağa başladılar? Çox güman ki, bu, tədqiqatlarda bu varlıqların müxtəlif növlərinin istifadə olunması ilə əlaqədardır. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, sınaqlar su hövzələrində yaşayan fərdlər üzərində aparılırdı.

Tədqiqatçıların fikrincə, onların kəşf olunması onu sübut edir ki, bizim yer kürəmizdə temperaturun tədricən artması heç bir istisna olmadan bütün canlı orqanizmlərə ziyan vurur. Yenə də, bəzi heyvanların yeni şəraitə uyğunlaşacaqları ehtimalı mövcuddur, lakin buna baxmayaraq, onların bəziləri, hətta istənilən şəraitdə yaşamağa qadir olan heyvanlar buna müvəffəq olmayacaqlar.