Alimlər siçanlarda dişlərin regenerasiyasını fəallaşdırmışdırlar

İnsanlarda dişlərin iki sırası vardır və ikinci sıra bizim müvəqqəti süd dişlərimizin əvəz olunması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Sürünənlər və ya balıqlar kimi digər heyvanlar öz həyatı ərzində dişləri regenerasiya edə bilərlər, lakin, siçanlar yalnız bir sıra dişlərə malikdirlər.

Dişlərin əvəz olunmasının müxtəlif mexanizmlərinə təsir göstərən təkamül amillərini anlamaq üçün Londonda Kral kollecindən olan tədqiqatçılar siçanlarda dişlərin inkişafını öyrənmişdirlər. Onlar gəmiricilərdə dişləri formalaşdıran gəmiricilərin diş plastinkasında  molekulyar siqnal yolunu təyin etmiş və genetik metodların köməyi ilə dişlərin əvəz olunması prosesini bərpa etmişdirlər.

Tədqiqatçılar professor Ebiqeyl Takerin başçılığı altında ilk dəfə olaraq iki diş sırası olan ev cırtdan donuzu ilə siçanın diş plastinkasındakı genlərin ekspressiyasını müqayisə etmişdirlər.

Tədqiqat qrupu aşkar etmişdir ki, adətən digər onurğalılarda dişlərin əvəz olunması üçün tələb olunan Wnt siqnallarının ötürülməsi siçanların rudimentar diş plastinkasında yoxluq təşkil edir (RSDL).

Tədqiqatçılar genetik metodları istifadə edərək bu strukturu canlandırmış və siçanın RSDL bu siqnal yolunu fəallaşdırmışdırlar və bu da yekun nəticədə yeni dişlərin əmələ gəlməsinə gətirib çıxarmışdır.

«Bəs nə üçün dişlərin əvəz olunmasının potensialı müxtəlif onurğalılarda bu cür güclü şəkildə variasiya edir? Bu həqiqətən də, təxribatçı sualdır», — deyə aspirant Yelena Popa izah edir. «Bizim əldə etdiyimiz nəticələr simanın bir qayda olaraq, dişlərin ikinci əvəz olunan sırasını əmələ gətirmədiyini göstərir, çünki onun hələ də bunun üçün potensialı mövcuddur».

Müəlliflər həmçinin məlumat verərək bildirmişdirlər ki, RSDL ayrıca becərilməsi (digər dişlər olmadan) yeni dişin əmələ gəlməsinə gətirib çıxarmışdır və bu da dişlərin əvvəlki sırasının növbəti dişlərin əmələ gəlməsinə təsiri haqqında fərziyyənin yaranmasına imkan verir.

Professor Taker  izah edir: «Bu, həmçinin, insan dişlərinin əvəz olunmasına aiddir, belə ki,  RSDL bənzər strukturlar, onların inkişafı zamanı daimi dişlərin yaxınlığında aşkar olunmuşdurlar. Buna görə də, dişlərimizin normal inkişafı zamanı ikinci diş sırası və ya daimi diş dişlərin üçüncü sırasının əmələ gəlməsinə mane ola bilər».