Mahatma Qandi - Hindistanın əfsanəvi  şəxsiyyəti, məşhur hindli siyasi lideri haqqında bu günki söhbətimiz.

Mahatma Qandi Hindistan ölkəsinin müstəqilliyi uğrunda çalışan, məşhur hindli siyasi lider idi. O, qeyri-zorakı prinsiplərini və dinc itaətsizliyi tətbiq edirdi. Mahatma Qandi 1948-ci ildə, özünün ən böyük məqsədini, Hindistanın müstəqilliyini əldə etdikdən qısa müddət sonra, suiqəst nəticəsində öldürüldü. O, Hindistanda “Millətin Atası” kimi tanınır.

“Ümidsiz olduğum zaman xatırlayıram ki, tarix boyu həqiqət və sevgi həmişə qalib gəlmişdir. Zülmkarlar və qatillər var, onlar bir müddət yenilməz görünə bilər, amma sonunda həmişə məğlub olurlar. Bunu həmişə ağlınızda tutun. ” - Qandi

Mahatma Qandinin qısa bioqrafiyası

Mohandas K. Qandi 1869-cu ildə Hindistanın Porbandar şəhərində anadan olmuşdur. Mohandas “Biznesmenlər” sosial təbəqəsinə aid idi. Onun anası savadlı, oxumuş biri deyildi, lakin onun ümumi düşüncələrinin və dinə olan sədaqətinin Qandinin xarakterinin inkişafında böyük rolu var idi.

Bir gənc kimi, Mohandas yaxşı tələbə idi, amma utancaq gənc oğlanda liderlik xüsusiyyətləri yox idi. Atasının ölümündən sonra Mohandas hüquq dərəcəsi almaq üçün İngiltərəyə getdi. O vegetarian cəmiyyətinə daxil oldu və bir dəfə ondan Bhagavad Gitanı tərcümə etməsini istədilər. Hindistan ədəbiyyatının bu klassiki incisi Gita olan Hind əsərlərinə qarşı Qandidə qürur hissi oyatdı.

Bu zamanlarda o həmçinin İncili öyrənirdi və İsa Məsihin öyrətdiyi təvazökarlıq və bağışlayıcılıq qavramlarına xüsusi diqqət verdi. Hər iki dinin aspektlərini tənqid etməsinə baxmayaraq həyatı boyu İncilə və Bhagavad Gita'ya sadiq qaldı.

Qandi Cənubi Afrikada

Qandi hüquq dərəcəsini aldıqdan sonra Hindistana qayıtdı və qısa müddətdən sonra Cənubi Afrikaya praktikaya yollandı. Qandi Cənubi Afrikada hindlilərə qarşı edilən irqi ayrıseçkilik və ədalətsizlik səviyyəsini gördükdə çox məyus oldu.

Qandi ilk dəfə sivil itaətsizlik və etiraz kampaniyalarını elə məhz Cənubi Afrikada olduqda təşkil etdi. O öz qeyri-zorakı etirazlarını "Satyagraha" adlandırırdı. Qısa müddətlik həbs olunmasına baxmayaraq, bəzi hallarda Britaniyalılara da dəstək oldu.

Hətta Boer müharibəsi və Zulu üsyanı zamanı göstərdiyi səylərə görə Britaniyalılar tərəfindən mükafatlandırıldı.

Qandi və Hindistanın Müstəqilliyi

Qandi Cənubi Afrikadakı 21 il keçirdikdən sonra 1915-ci ildə Hindistana geri qayıtdı. Sərbəst idarəetmə və ya Swaraj uğrunda mübarizə aparan Hindistan millətçi hərəkatının lideri oldu.

Qandi bir sıra uğurlu zorakılıq-əlehi etirazlar təşkil edə bildi. Bir-iki günlük milli tətillərin elan olunması bunlardan biri idi. İnglislər müxalifəti qadağan etməyə çalışırdı, amma etirazların qeyri-zorakı olması və tətillərin elan olunması qadağanı çətinləşdirdi.

Qandi, onu izləyənləri müstəqilliyə hazır olmaq üçün daxili nizam-intizam qurmağa  çağırırdı. Qandi deyirdi ki, Hindistanlılar azadlığa layiq olduqlarını sübut etməlidirlər. Bu, onu Aurobindo Gose kimi Hindistanın müstəqilliyinin yaxşı vəya pis hökümətin olması ilə bağlı deyil, Hindistanın özünü idarəetmə hüququnun olması ilə bağlı olmasını müdafiə edən liderlərdən fərqləndirirdi.

Qandi, həmçinin Hindistan müstəqillik hərəkatındakında İngilisləri devirmək üçün birbaşa hərəkət etməyi müdafiə edən Subhas Chandra Bose ilə də mübarizə aparmışdır.

Qandi insanların üsyanlara və ya zorakılığa qarışdığını eşitdikdə tez-tez tətillər və zorakı olmayan etiraz aksiyaları təşkil edirdi.

1930-cu ildə Qandi yeni Duz Aktlarına (Salt Acts) etiraz olaraq, dənizdə məşhur etiraz yürüşünə rəhbərlik etdi. Onlar dənizdə öz duzlarını emal edərək Britaniyalıların qoyduğu qaydaları pozdular. Yüzlərlə insan həbs olundu və həbsxanlar Hindistan müstəqilliyinin davamçıları ilə doldu.

"Bununla Britaniya imperiyasının əsaslarını sarsıdıram."

-  Qandi - duz yürüşünün sonunda, əlində bir stəkan duz tutaraq.

Lakin kampaniyanın ən pik həddində bir sıra hindli etirazçı bəzi İngilis sivillərini qətlə yetirdi, nəticədə Qandi Hindistanın hələ buna hazır olmadığını deyərək müstəqillik hərəkatını dayandırdı. Bu, müstəqilliyə can atan bir çox hindlinin qəlbini qırdı. Bu, xüsusən Benqalda güclü olan Bhagat Singh kimi radikalların müstəqillik hərəkatını idarə etməsinə səbəb oldu.

Qandi və Hindistanın parçalanması

Müharibədən sonra, Britaniya Hindisantana müstəqillik verəcəyini bildirmişdi. Buna baxmayaraq Britaniyalılar Jinnah tərəfindən idarə olunan müsəlmanların dəstəyi ilə Hindistanı Hindistan və Pakistan olaraq iki hissəyə bölməyi planlaşdırırdı. Qandi ideoloji olaraq bölünməyə qarşı idi.

O, müsəlmanların və hindlilərin bir yerdə sülh içində yaşaya biləcəyini göstərmək üçün cəsarətlə çalışırdı. Onun dua iclaslarında hindli və xristian duaları ilə birlikdə müsəlman duaları da oxunurdu. Lakin, sonunda Qandi bölünməyə razılıq verdi və Müstəqillik gününü buna görə yas tutaraq dua edərək keçirdi.

Hətta Qandinin aclıq aksiyaları və müraciətləri belə bölünmə ilə nəticələnən məzhəb zorakılığı və qətl dalğasının qarşısını almaq üçün yetərli olmamışdı. Hindistanın müstəqillik siyasətindən bir qədər uzaq qalan Qandi, Hind Kastası sistemini sərt tənqid edirdi. Xüsusilə, cəmiyyət tərəfindən qeyri-adi şəkildə rəftar edilən 'toxunulmaz' kastaya qarşı mübarizə apardı. 

O, toxunulmazların statusunu dəyişdirmək üçün bir çox kampaniyalar başlatmışdır. Kampaniyalar böyük müqavimətlə qarşılaşsa da, onlar əsrlərdir davam edən xurafatlarlı dəyişə bilmək üçün uzun yol qət ediblər.

78 yaşında Qandi məzhəb ölümlərinin qarşısını almaq üçün yeni aclıq aksiyası başlatdı. 5 gün sonra liderlər cinayətlərin dayandırılması üçün razılığa gəldi. Lakin, Qandi 10 gün sonra müsəlmanlara verdiyi dəstəyə görə bir hindu brahman tərəfindən öldürüldü.

Qandi və Din

Qandi həqiqət axtarışcısı idi.

 “Sükut içində olarkən ruh daha aydın bir şəkildə öz yolunu tapır, aldadıcı olan şeylər kristal saflıqda olur. Həyatımız uzun və çətin bir həqiqət axtarışıdır.” – Qandi

Qandi deyirdi ki, Tanrının görüşünə sahib olmaq onun həyatdakı böyük məqsədidir. O, Allaha ibadət etməyə və dini anlayışı təbliğ etməyə çalışırdı.

O, Jainizm, İslam, Xristianlıq, Hinduizm, Buddizm kimi bir çox fərqli dinlərdən ilham alırdı və o, bunları öz fəlsəfəsinin bir parçası etmişdir.

O, bir çox hallarda dini yanaşmaları və aclıq aksiyaları öz siyasi yanaşmasının bir hissəsi olaraq istifadə edirdi. Qandi fərdi nümunənin insanların düşüncəsinə təsir edə biləcəyini anlamışdı.

“Bütün ümidlər itdikdə, “kömək edənlər uğursuz olduqda və rahatlıqlar əldən getdikdə” hardan gəldiyini bilmədiyim kömək bir şəkildə gəlir. Dua, ibadət xurafat deyil, bunlar yemək, içmək, oturmaq və ya gəzməkdən daha realdırlar. Onların yalnız gerçək olduğunu, hər şeyin qeyri-real olduğunu söyləmək mübaliğə olmaz.”