Nikola Tesla uzun illər öz dövrünü arxada qoymuş dünyada ən görkəmli alimlərdən və ixtiraçılardan biri olmuşdur.

Məhz, onun böyük səyləri və gündəlik əməyi nəticəsində Nikola Teslanın kəşfləri bizim müasir texnoloqiya həyatımızın ayrılmaz hissəsi olmuşdur. Əvvəllər biz dahi alimin tərcümeyi – halından az məlum olan faktlar və sirrli – müəmmalı hadisələr haqqında yazırdıq. Bu məqalədə isə sizə Nikola Teslanın elmə verdiyi töhfələr haqqında bəhs etmək istərdik: bu töhfələr ona məxsus olan kəşflər və ixtiralardır. 

1. Radio

Lakin bütün bunlara baxmayaraq, insanların böyük hissəsi bu kəşfin müəllifi kimi Qilyermo Markonini hesab etsələr də, bu elə deyildir. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, öz vaxtını qabaqlayan Nikola Tesla radionu Marikonidən çox illər əvvəl kəşf etmişdir. Məhz Tesla Milli elektrik işığı assosiasiyasına radio siqnalların müəyyən tezlikli dalğalar olduğunu nümayiş etdirmişdir və onların translyasiyası üçün ötürücü və qəbuledici lazımdır. O hətta öz kəşfi üçün iki patenti 1897 və 1904 cü illərdə almışdır. Lakin, bir qədər sonra ABŞ – nın patent bürosu öz qərarına qarşı etiraz etmiş və Qilyermo Markoninin kəş etdiyi radioya patent vermişdir. Birləşmiş Ştatların Ali məhkəməsinin bu faktlar ilə bağlı təsdiq əldə etməsindən sonra Markoninin 1943 cü il tarixli patenti rəsmi qaydada ləğv olunmuşdur. 

2. Dəyişən cərəyan

Bu kəşf Teslanın və Edissonun iki dahi kəşflərinin toqquşması yolunda qoyulmuş daha bir daş olmuşdur. Məhz cərəyanın necə olması ilə bağlı onların müxtəlif fikirlərini patentlər ilə bağlı çoxlu sayda saxtakarlıqlar və ideyaların oğurlanması hallarını yaratmışdırlar. Tomas Edison və onu dəstəkləyən şəxslər onun böyük dəyərinə və  təhlükə səviyyəsinin tam ziddinə olaraq daimi elektrik cərəyanını tətbiq etməyi istəyirdilər. Tesla onlara qarşı duraraq elektrik yüklərini öz bədənindən keçirməklə dəyişən cərəyanın təhlükəsizliyini özündə nümayiş etdirmişdir. Halbiki, bu zaman  Edison daimi elektrik cərəyanın köməyi ilə heyvanların kütləvi edamını böyük həvəslə həyata keçirirdi və o bir qədər sonra elektrik stulunu kəşf etmişdir. Lakin, bu və ya digər şəkildə məhz Tesla qələbə çalaraq, enerjinin binada quraşdırılması və generasiyası üçün məhz onun kəşflərini istifadə etməyə başlamışdır.

3. Elektrik mühərriki

Teslannı bu kəşfi indiyə qədər istifadə olunan bir sıra digər predmetlərin əsasını qoymuşdur. Onların arasında: sənaye ventilyatorları, müxtəlif məişət elektron texnikası, su üçün nasoslar, elektrik alətləri, disk toplayıcıları, elektron saatları, kompressorlar və digərləri mövcuddur. Fırlanan maqnit sahələrində işləyən mühərrikin özü indi eyniadlı elektrokarlarda istifadə olunur.  

4. Tesla vərdənəsi

Tesla vərdənəsi alimin ən məşhur kəşflərindən biri olmuşdur. Bu kəşf rezonanslı transformator olub, yüksək tezlikli yüksək gərginliyi əmələ gətirir.  1896 cı ildə dahi – ixtiraçı yüksək tezlikli və potensiallı elektrik cərəyanının əmələ gəlməsi üçün bu aparat üçün patenti almışdır. Tesla vərdənələri indiyə qədər bəzən dalğaya bənzəyən uzun qığılcımlı yüklərin alınması məqsədilə istifadə olunur. 

5. İşığın qorunub saxlanması və ötürülməsi

Tesla sənayedə istifadə olunmasından 40 il əvvəl öz laboratoriyasında fluoresent lampaları yaradaraq işığın qorunub saxlanması və ötürülməsi üsulunu kəşf etmişdir. Tarixə Teslanın Ümümdünya sərgisində yerinə yetirdiyi tryuk daxil olmuşdur: alim məşhur həmkarlarının adlarının hərfi formasında şüşə boruları əyərək neon reklam lövhəsini yaratmışdır. Edison eelktrik lampalarını yaxşılaşdırmağa cəhd göstərərək elektrostatik dalğaların köməyi ilə uzaq məsafədə yandırılan neon lampalarını işləyib hazırlamışdır.

6. Rentgen şüalar

1860-cı illərdə Bonn Universitetindən olan fiziklər dəstəsi Qeyslerin vakuumlu borularının işıqlandırılmasının təbiətinin tədqiq olunmasına başlamış və aşkar etmişdir ki, elektrik cərəyanının elektrodlar arasında hərəkər etməsi ilə düz trayektoriyadan şüalar keçir. Onlar katodlar adlandırılmışdır və sübuta yetirilmişdir ki, onlar kölgələri proyeksiya edə bilərlər. 1869 və 1875 illər arasında britaniya alimi Uilyam Kruks vakuumlu boruya dəyişiklikləri daxil edərək borunun daxilində daha mükəmməl vakuum yaratmış və katodlu şüaların təbiətini daha dərindən tədqiq etmişdir. Bir qədər sonra Tesla dostu Mark Tvenlə birlikdə fotoqrafiyalar ilə bağlı eksperimentlərin aparılması zamanı aşkar  etdiyi fenomenə heyrətlənərək nəticələri müqayisə etməyə və Kruksun elmi işlərini öyrənməyə başlamışdır. Məhz, o alimi katod şüalarının  tədqiq olunmasına gətirib çıxarmışdır. Tesla Kruksun borularının variantını toplayandan sonra qeyd etmişdir ki, şüaların divarla toqquşması nöqtəsində və ya anodda biopolyar boruda kölgələr və qeydlər qoyan “görünməyən şüalar” meydana çıxır. Onun kəşf olunması heyrətamiz olmuşdur: rentgen şüalanmasının müasir boruları anoloji prinsipinə əsasən işlənib hazırlanmışdır. 

7. Uzaq məsafədən idarəetmə

Tesla dəmirdən radio vasitəsilə idarə olunan katerlərin cütünü yaratdı. Onlar Teslanın ixtira etdiyi akkumulyatorlu batareyadan qidalanırdılar və naqilsiz radio ötürücüdən komandanı qəbul edən radio – mexaniki qəbuledici ilə təchiz olunmuşdurlar. Qayıqlar böyük antenalar, batareyanın daşınması üçün modul məkanları, dərinlik sükanları, mühərriklər və elektrik işıqları ilə təchiz olunmuşdurlar. Bu kəşf radionun məntiqi davamı olmuş, “Hərəkətdə olan nəqliyyat vasitələrinin və gəmilərin mexanizmlərinin idarə olunması üçün qurğu və üsul” adı altında patent isə 1898 ci ildə dünyada ilk dəfə uzaq məsafədən idarə olunan qayığın bortunda ona təqdim olunmuşdur.

8. Ölüm şüaları

İkinci dünya müharibəsinin astanasında Tesla dünyaya elan etdi ki, o bütün müharibələrə həmişəlik son qoyan bir silahı ixtira etmişdir. “Sülh şüaları” adlanan bu kəşf istənilən dövlətin sərhəddlərini müdafiə edə bilmişdirlər. Tesla 300 kilometr aralı məsafədə 10 000 təyyarədən düşmən hava donanmasını vurmağa qadir olan hissəciklərin güclü axınını nəzərdə tutmuşdur. KİV ani olaraq bu dahinin ixtirasına “ölüm şüaları” adını vermişdir. Əfsuslar olsun ki, Tesla öz kəşfi ilə bağlı heç bir dəlil – sübut təqdim etməmişdir.  

9. Məxfi laboratoriyalar

Dahi ixtiraçının iki xüsusi məxfi laboratoriyası var idi. 1899 cu ildə Tesla ABŞ – nın Kolorado ştatında ilk laboratoriyasını təşkil etdi. Onun eksperimentlərindən birinin nəticəsində bu laboratoriyanın divarında alim iki metal məftillər arasında 30 metrəlik elektrik tağını yaratmışdı.  Lakin elektrik generatoru bu cür yüksək gərginliyə dözə bilmədi və Kolorado Sprinqs şəhərində cərəyan kəsildi. İkinci laboratoriyanı Tesla Manxettendə öz evinin yaxınlığında Lonq – Aylens adasında bir qədər sonra yaratmışdır. Nəhəng naqilsiz telekommunikasiya qülləsinin mövcud olması onun xüsusiyyəti olmuşdur. Məhz bu kəşfin köməyi ilə Nikola Tesla enerjini bütün planet vasitəsilə ötürməyi planlaşdırırdı.