Tibb

Qızılca əleyhinə alternativ üsullar

İnkişaf etməyin vaxtıdır. Gələcəyin qızılca əleyhinə vaksini

Bu gün qızılca əleyhinə vaksinlər — təhlükəsiz, yüksək effektivliyə malik olan və bir o qədər də bahalı olmayan preparatlardır. Lakin onlar da ideal preparat deyildir. Yüksək immunogenliyə baxmayaraq, müasir qızılca vaksinlərinin effektivliyi hələ də əldə olunmuş ana anti cisimlərindən mərhum olmayan körpələrə vurulması ilə məhdudlaşdırılır.

Vaksinlərin buraxılması forması da daha da təkmilləşmə tələb edir. Hal – hazırda qızılca vaksinləri həll olunan toz şəklində olub, daha aşağı temperaturda saxlanmasını tələb edir (−8...−4 °C), bərpa olunmuş (maye formasına keçmiş) və istifadəyə hazır olan vaksinləri isə yüksək temperaturlar və işığın təsiri ilə yaranmış effektivliyin itirilməsi və bakterial yoluxma riski nəticəsində onları maksimum altı saat saxlamaq mümkündür.

Bundan savayı, prosedur nəticəsində narahatlıq vaksinasiyanın zəruri olması haqqında qərarın qəbul olunması zamanı pasiyentlər üçün məhdud faktor ola bilər. Lakin ən əsası indan ibarətdir ki, inyeksiyaların hazırlanması zamanı tibbi personal tərəfindən buraxılan səhvlər, eləcə də, preparatların saxlanması və daşınması qaydalarına riayət olunmaması bəzən qaçılması mümkün olan arzuolunmaz nəticələrə gətirib çıxarır. Mövcud olan qızılca vaksinlərinin təhlükəsiz şəkildə istifadə olunması əhəmiyyətli miqdarda resurslar və yaxşı təhsil almış tibbi personalın olmasını tələb edir. Ümid etmək istərdik ki, tədqiqatçılar gələcəyin vaksinlərini bu cür yüklənmələrdən xilas edəcəklər.

Qızılca əleyhinə vaksinlərin vurulmasının alternativ üsulları

Qızılca əleyhinə vaksinlərin dəri daxilinə (intramedial) qaydada vurulması imkanını kifayət qədər uzun – uzadı öyrənmiş və belə bir nəticəyə gəlmişdirlər ki, bu çox güman ki, bu gün bu qəbul olunmuş dərialtı inyeksiyanın optimal alternatividir. Fəal iş mikro iynəli plastırların köməyi ilə vaksinlərin tədarükü mexanizmləri üzərində aparılır. Suda həll olmuş və quru vaksindən ibarət olan mikro iynəli plastırlar preparata dəriyə sürətlə nüfuz etmək imkanı verir. Mikro iynələr ən pis halda yalnız kiçik narahatlıq yarada bilərlər və plastırları istifadə etmək və daşımaq daha asan olub, onlar məhz onların saxlanması üçün daha çox yer tələb etmir və təhlükəli tullantıları yaratmırlar. Mikro plastırlar artıq heyvanlar ilə aparılan eksperimentlərdə daha yüksək təhlükəsizlik və immunogenlik səviyyəsini göstərmişdirlər.

Vaksinlərin ağciyərlər vasitəsilə çatdırılması digər alternativ xarici iynə ola bilər. Bu məsələnin öyrənilməsinə yönəlmiş tədqiqatlar artıq 30 ildən artıqdır ki aparılır və maye aerozollar və ya quru toz şəklində preparatlara yönəlmişdir. Aerozolların tətbiq olunması çoxlu sayda uşaqlara qızılca vaksinin vurulmasını sadələşdirməyə qadir olduğunu qəbul edərək ÜST və Amerika Qırmızı Xaç Cəmiyyəti qızılca vaksininin aerozollu şəkildə vurulması yolunun lisenziyalaşdırılmasına yönəlmiş layihəni təsis etmişdir.

DNT-vaksinlər və canlı virusdan ibarət olmayan digər vaksinlər

Daha erkən yaşlarında körpələrin effektiv immunizasiyası imkanlarının axtarışları passiv immunitetə malik olan körpələrdə immunogenliyin yüksək səviyyəsinə malik olan qızılca əleyhinə DNT – vaksinin işlənib hazırlanmasına gətirib çıxarmışdır. Bu cür vaksinlər insan hüceyrələrinə nüfuz etməyə və bu və ya digər antigenin sintezini onlarda təmin etməyə qadir olan plazmidlərdir. Bir sıra tədqiqatlar arasnda göstərilmişdir ki, F – zülalı və / və ya qemaqqlütinini kodlaşdıran DNT – vaksinlər qızılca virusuna yoluxmadan pambıq siçovullarını və ya insanabənzər meymunları müdafiə edən davamlı immunitetin işlənib hazırlanmasını indukdiya edə bilərlər. Qızılca virusunun qemaqqlütinini kodlaşdıran DNT – vaksini və hibridli qlikoproteinlər qızılca əleyhinə immunizasiya olunmuş siçanların əcdadlarının qanında passiv anti cisimlərin ən yüksək səviyyəsinin olmasına baxmayaraq, onların qanında anti cisimləri neytrallaşdıran uzunmüddətli və yüksək effektivliyə malik olan hasilatı yaratmışdır.

DNT-vaksinlər haqqında “DNT vaksinlər və deməkdir və onları nə ilə yeyirlər” məqaləsində oxumaq mümkündür.

Layihələrin ayrıca istiqaməti — rekombinant qızılca vaksinləri olub, “kənar” viruslu və ya bakterial genomların tərkibində təcrübə heyvanlarına vurulan və qızılca virusunun H – və ya F – zülalını kodlaşdıran DNT – və ya RNT – ardıcıllığa malikdir. DNT daşıyıcıları arasında — çiçək vaksinlərinin virusları, paraqrip virusu, adenovirus və müxtəlif enterobakteriyalar mövcuddur. Rekombinantların və qızılca vaksinlərinin maraqlı nümunəsi – yerkökünün fenomuna daxil edilən DNT immunogen ardıcıllıqlarıdır. Qarın daxilinə vurulma zamanı bu cür rekombinant yerkökünün xırdalanmış yarpaqlarının ekstraktı siçanlarda qızılca əleyhinə anti cisimlərin əmələ gəlməsinə gətirib çıxara bilər.

Bu yaxınlarda tədqiqatçıların maraqlarını məlum protektiv H və F qızılca antigenlərinin epitomlarından ibarət olan peptid vaksinlərinin yaradılması imkanını cəlb etmişdir. Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, qızılca virusunun H – və F – zülallarının fraqmentləri sərbəst vaksinlər kimi təsirli ola bilər. Bu cür vaksinlərin tətbiq olunması passiv ana immunitetini itirmiş uşaqların vaksinasiyasının problemini həll edə bilər.

Siz nəyi seçəcəksiniz: qızılca əleyhinə vaksini yoxsa qızılcanı?

Beləliklə, indi siz bilirsiniz ki, qızılca — zarafat deyildir, həqiqətən də, həddən artıq ciddi xəstəlikdir. Sizə məlumdur ki, bu gün qızılca əleyhinə dərman preparatları mövcud deyildir. Onunla mübarizədə yeganə effektiv silah – canlı zəif vaksin olub, qızılcanın əsas səbəbkarı – vaksinasiyadan imtinadır. Əlbəttə, sizə qızılca əleyhinə peyvəndin lazım olub – olmadığına yalnız siz qərar verə bilərsiniz. Lakin, sizdən unutmamağı xahiş edirik: beləliklə, nəinki sizin uşaqların, eləcə də, Yer kürəsində sizin digər çoxsaylı qonşularınızın sağlamlığı sizin seçiminizdən asılıdır.