Sümüklər danışa bilsəydi… biz çox məlumatlar əldə edərdik.

Onurğa sümükləri qalıqlarının forması qədim insan əcdadlarının danışa bildiyini göstərir.

Dil nitq insanları digər heyvanlardan ayıran bir və əsas  əlamətlərdən biridir. Sözlər bizə mürəkkəb fikirləri çatdırmaq üçün güc verir və bu bacarıq bizi çox irəliyə aparıb.

Heç kim əcdadlarımızın danışmağa nə vaxt başladığını dəqiq bilmir, amma yeni sübutlar bunun çox əvvəl baş verdiyini göstərir. Keçən il Orta Asiyada tapılmış bir yığın sümük, 1.8 milyon il əvvəl yaşayan insan əcdadlarının bir-biri ilə danışa bildiklərini göstərir.

Bu yaxınlarda aşkar edilmiş bir insan əcdadının onurğasından bir sümük (solda), Kenyada tapılmış bir skeletdən müvafiq sümüyə (sağda) nisbətən daha böyük onurğa beyni kanalına malikdir.

Mark R. Meyer, Pensilvaniya Universiteti

Aralarında bir neçə növ onurğa sümüyü (və ya vertebrae) olan fossil qalıqlar Gürcüstanda Dmanisi adlanan yerdə tapılıb. Bunlar Homo erectus kimi tanınan bir insan əcdadına aiddir.

Filadelfiyadakı Pensilvaniya Universitetindən və Tbilisi Gürcüstan Dövlət Muzeyindən olan antropoloqlar qalıq sümükləri insan, şimpanze və qorillalardan olan 2200-dən çox onurğa ilə müqayisə ediblər.

Onlar müəyyən ediblər ki, qədim insanın onurğa quruluşu, danışmaq üçün lazım olan əzələləri və sinirləri dəstəkləyə bilərdi. Qədim əcdadlarımızın faktiki olaraq danışdıqlarını sübut etmək mümkün deyil, ancaq fiziki cəhətdən onlara danışmağa mane olan heç bir şey yox idi.

Yeni tapıntı, 1984-cü ildə Keniyada tapılmış 1,6 milyon illik bir skeletin əvvəlki şərhlərinin əksini göstərir. 16 yaşındakı bir uşağa aid olan bel sümüyü, nitq üçün lazım olan strukturları dəstəkləmək üçün çox kiçik görünürdü.

İndi isə bəzi elm adamları oğlanın sadəcə düzgün böyümədiyini söyləyirlər. Bəlkə də daha yaxşı qidalanma ilə, onun onurğası daha böyük olardı.

Hələ ki, son hökm verilmir. Bəzi elm adamları nitqin, təxminən 50.000 il əvvəl, növlərimiz Homo sapiensin Yerdə yaranmasından təxminən 150.000 il sonra başladığını söyləyirlər. Onlar müzakirə edirlər ki, bundan əvvəl boyun sümükləri vokal traktından tam bir səs çıxışını təmin etmək üçün çox qısa idi.

Yeni araşdırmanın müəllifləri bildirir ki, bu gün bir çox cəmiyyətlər, o cümlədən Avstraliya aborigenləri qısa boyun onurğalarına sahibdirlər, lakin bu, insanların danışmasına mane olmur.

Sümüklər danışa bilsəydi...