Dəli elm adamları təsadüfi nömrələr yaratmaq üçün kristallardan istifadə edir

1 -  Qlazqo Universitetinin kompüter alimləri, maşınların təsadüfi ədədləri daha yaxşı seçməsi üçün geologiya və kristal dünyasından borc aldılar.

2 -  Kompüterlər təxminoluna bilən "təsadüfi" nömrələri göstərərkən, tədqiqatçılar kristallaşma prosesindəki əvəzolunmaz nümunələrlı təsadüfi nömrələri modelləşdirə biləcəklərini kəşf etdilər.

3 -  Bu kəşf daha möhkəm və daha az təxmin oluna bilən şifrələmə sxemlərinə səbəb ola bilər.

 Kompüterlər, sözlər və ya ifadələri insanlarınla eyni formada başa düşmədikləri üçün yalnız iki simvoldan ibarət öz dillərində danışırlar: 0 və 1. Bu hesablama dili ikili və ya binar kod kimi tanınır, burada bir rəqəm "yandır" və  digəri, "söndür” deməkdir və maşının tapşırıqları yerinə yetirməsinə imkan verir, məsələn məlumatları bir harddiskə atmaq.

 E-poçt kimi məlumatları şifrələmək üçün kompüterlər sözlərinizi təsadüfi nömrələr dənizinə çevirir, yazını açar olmadan tamamilə yararsız hala gətirir və orijinalı bərpa edir.  Nömrələr nə qədər təsadüfidirsə, mesajın şifrəsini açmaq bir o qədər çətindir.

 Hesablamağın həm gözəlliyi, həm də pozğunluqları "təsadüfi" nömrələrin maşınlar tərəfindən dəqiqləşdirilməsinə gətirdi.  Kompüterlər ardıcıllığın quludur, necə ki, insanlardan bir sıra təsadüfi nömrələr demələrini istəsək, deyəcəkləri nömrələr bir-biriylə əlaqəsiz görünəcək. Sonda, onlar yetəri qədər təsadüfi deyillər.

 Beləliklə, Qlazqo Universitetinin kompüter alimləri təsadüfi nömrələrin seçilməsi üçün kristallara müraciət etdilər.  İsti maqma kimi bir mayenin kristallaşanda hansı bərk forma yaratmağı son dərəcə gözlənilməz bir haldır.

 "Bir veb kamera istifadə edərək kristallaşmanın yüzlərlə paralel reaksiyasını izlədik və əldə edilən şəkillərdəki kristal xüsusiyyətlərintəsadüfi ədədlər yaratmaq üçün istifadə edilə biləcəyini gördük" deyə tədqiqatçılar, Matter elmi jurnalında dərc olunan işlərində yazırlar.

 Kimyada kristal meydana gəlməsi stoxastikdir, yəni təsadüfi olaraq təyin olunan bir prosesdir.  Hər dəfə bir reaksiya edildikdə, reagentlərin - sistemə əlavə olunan maddələr və ya birləşmələrin - necə formalaşmağı üçün yollar təxminən sonsuzdur.  Bu o deməkdir ki, prosesdə yüksək səviyyədə qeyrimüəyyənlik, eyni zamanda yüksək səviyyədə entropiya mövcuddur, çünki reaksiyanın getdiyi yol bir də heç vaxt təkrarlanmayacaqdır.

Entropiya təsadüfiliyi ölçmək üçün bir ölçüdür və müəyyən bir sistemdəki atomların necə düzüldüyünü müəyyən edir.  Bir qayda olaraq, entropiya daima artır, yəni kimyəvi reaksiyaların getdikcə kainatda daha az proqnozlaşdırılmasına səbəb olur. Buna termodinamikanın İkinci qanunu deyilir.  Orda deyilir ki, entropiya daim artmalıdır.

 Südünüzü əlavə edib yumurta ilə çırpanda, məsələn, artıq ayrı süd və ayrı-ayrı yumurta deyil, eyni zamanda ikisinin də qarışığı olur.  Entropiya heç vaxt azalmadığından, heç vaxt yumurta və südünüzü orijinal vəziyyətinə qaytara bilməyəcəksiniz.  Bu, kristallaşma prosesiylə getdikcə daha yaxşı təsadüfi ədədlər toplamaq istəyən tədqiqatçılar üçün xüsusilə cəlbedicidir.