Tibb

Vaksinasiya haqqında bəzi əfsanələr

Vaksinasiya haqqında çox əfsanələr yayılıb. Bunlar nə dərəcədə döğrudur?

Vaksinasiya tibbi təcrübədə ən mifoloji mövzuya aiddir. Praktiki olaraq hər kəs öz həyatında bu cür əsatirlərdən heç olmasa biri ilə qarşılaşır. Bu məqalə onların ətraflı təhlilinə iddia etmir, lakin biz cəmiyyətdə geniş yayılmış əsas əfsanələri araşdırmağa cəhd göstəririk.

Əsatir №1. Vaksinlər özləri xəstəlik törədirlər

Autizm, hepatit, xərçəng, immun çatışmazlıq, aliminium ilə zəhərlənmə — vaksinlər nədə günahkar deyildilər. Hələ Cennerin müasirləri bu sahədə ilk olaraq çalışaraq iddia edirdilər ki, qızılca çiçəyinə qarşı peyvənd insanda əmcəyin və buynuzların əmələ gəlməsinə şərait yaradır. Vaksinasiyannı əleyhedarları bundan xeyirdən daha çox problemin çox olmasına işarə edirlər.

Reallıqda isə bu cür məlumatların əksəriyyəti əsatirlərin qurupuna aiddir. Vaksinlər praktiki olaraq heç vaxt ciddi fəsad törətmirlər. Yan effektlər nadir hallarda meydana çıxır və hərarətin qalxması və ya zəiflik kimi immun reaksiyaların əlamətlərindən ibarət olurlar. İmmun çatışmazlığı zamanı canlı vaksinlərin tətbiq olunması ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər, və buna görə də, xəstə insanların vaksinasiyasına ciddi surətdə nəzarət etmək lazımdır. Müasir tədqiqatçılar göstərirlər ki, vaksinlər – infeksiyalardan müdafiənin ən təhlükəli vasitələrindən biridirlər.

Əsatir №2. Bir neçə xəstəliklər əleyhinə eyni zamanda peyvənd xüsusilə uşaq üçün neqativ nəticələrə gətirib çıxara bilər

Uşaqların vaksinasiyası praktiki olaraq onların dünyaya gəlmələrindən dərhal sonra başlanır. İlk peyvəndi uşaq doğum evində alır. Bir yaşında onların sayı kifayət qədərdir, və çox zamanlar bir inyeksiyada müxtəlif törədici mikrobların bir neçə antigenlərini— məsələn, qızılca, məxmərək və parotit əleyhinə kombinə olunmuş vaksində birləşdirirlər. Bəzi valideynlər bu cür güclü vaksinasiyanın immun sistemi “təkrar yükləməsindən” və onları söndürəcəyindən ehtiyat edirlər.

Əslində həyatın bu dövründə təbiət körpənin immunitetinə istənilən vaksindən fərqli olaraq daha çox vəzifə verir. Onun bədəninin mikroorqanizmlər tərəfindən zəbt olunması göstəricini bütün «təqvim» vaksinlərindən statistik xəta səviyyəsinə qədər azaldır: körpənin bağırsağına daima minlərlə yeni mikroblar daxil olur və immunitet onları çeşidləməli, patogen mikrobları qovmalı və faydalı mikrobları nəzarət altına almalıdır. Bunlardan savayı, dərk etmək lazımdır ki, hər bir antigenə immun cavab müstəqil şəkildə meydana çıxır. Qızılcanın törədici mikrobunun qılafına qarşı nisbətdə anticismi seçmiş В-limfositin yanında digər limfosit məxmərək virusunun antigenləri ilə məşq edirsə, o zaman В-limfositi işini pis görmür. Kombinə olunmuş vaksinlərin istifadə olunması həkimin qəbulunda az olmağa, ağrılı iynələri az qəbul etməyə və maliyyə xərclərinin ixtisara salınmasına gətirib çıxarır.

Əsatir №3. Vaksinlər olmadan da xəstəliklərə gigiyena ilə qalib gəlmək olardı

Vaksinlərin meydana çıxması bir çox digər prosedurların gündəlik həyatımıza və tibbi təcrübəyə daxil edilməsi ilə eyni vaxtda baş vermişdir. Qısa müddət ərzində insanlar kəndlərdən şəhərlərə köçərək, daha keyfiyyətli qida qəbul etməyə başlamışdırlar. Texnoloji inqilab və keçmiş minilliiyin sonunda baş vermiş «ikinci gigiyenik keçid», xəstəliklər ilə mübarizədə qüvvələrin yerləşməsini dəyişdirmişdir. Keyfiyyətli xəstəxana təbabətinə keçid meydana çıxmışdır. Mərkəzləşdirilmiş su kəməri bağırsaq infeksiyalarına yoluxma ehtimalını azaltmışdır. Lakin onları azaltmış, və onu yox etməmişdir.

Əgər xəstəlik ilə bağlı tarixi məlumatları nəzərdən keçirsək, o zaman onların intensivliyinin həyatın keyfiyyətinin yaxşılaşması ilə azalmasını asanlıqla hiss etmək mümkündür. Lakin əgər bu qrafiklərdə tammiqyaslı vaksinasiya proqramlarının başlanmasını qeyd etsək, o zaman keyfiyyətin sıçrayışının nə qədər böyük olduğunu aydın şəkildə görmək mümkündür. Gigiyena infeksiyaları boğmağa kömək etmişdir, lakin yalnız vaksinlər infeksiyaları sığınacağa qaçmağa məcbur etmişdir.

Nə üçün bəs vaksinlər haqqında əsatirlər bu qədər uzunömürlüdür?

Skeptik oxucu belə bir sual verə bilər. Əgər vaksinlər bu qədər təhlükəsizdirsə, effektivdirsə və zəruridirsə, o zaman onların nə üçün bu qədər düşməni vardır? Heç kim tualet kağızı, elektrik lampası və ya aspirin əleyhinə etiraz edə bilməz. Vaksinlərin əleyhinə isə bu cür güclü informasiya təzyiqi həyata keçirilir. Burada nəsə aydın deyildir. Tüstüsüz alov olmur.

Nə üçün məhz dərman preparatlarının bu qrupunun bu qədər qızğın reaksiya doğurduğunu demək kifayət qədər çətindir. Bəzi səbəblər vaksinasiya üzrə xüsusi layihənin əvvəlki məqaləsində araşdırılmışdır. Bəzi mütəxəssislər belə hesab edirlər ki, vaksinlər xüsusi effektivlikdən əziyyət çəkirlər. Bizə birbaşa fayda gətirənləri məişətdə istifadə etməyə vərdiş etmişik. Xəstələnmişdirlər — antibiotik içmişdirlər — sağalmışdırlar. Acmışdırlar — pissanı sifariş etmişdirlər — yeyib doymuşdurlar. Vaksinlər isə hiss olunan, ani faydaya malik deyildir. Onların təsiri xəstəliyin qarşısının alınmasına yönəlmişdir. İnsan iynə alan zaman o öz həyatının bilavasitə yaxşılaşmasını görmür.

Vaksin nə qədər effektivdirsə, və nə qədər daha çox insan onları tətbiq edirlərsə, bu zaman xəstələnmək riski də az olur. Bu qızılca və çiçək təhlükəsini bizim gündəlik həyatımızdan uzalaşdırır. Öz dövründə bir nəfər də olsun çiçək xəstəsi görməyən nəsil artıq çoxdan böyümüşdür. Həmçinin qızılca ilə göy öskürək də praktiki olaraq uşaqları öldürmür. Bu cür uğurun əsasında vaksinasiya olunmamaq üçün min cür bəhanə uydurmaq və öz uşağını vaksinasiya etdirməmək üçün insan azdıran məqamlar kifayət qədərdir. Lakin, avtomobilin idarə olunması zamanı təhlükəsizlik kəmərinin bir dəfə də olsun lazım olmadığı üçün təhlükəsizlik kəmərindən imtina etməyin düzgün olmadığını unutmaq lazım deyildir. Bu təhlükəsizlik kəməri lazım olan zaman siz onu bağlamağa macal tapmayacaqsınız.