Elm

Vaksinasiya. Vaksinasiyanın tarixi. 4 hissə

Vaksinasiya. Vaksinasiyanın tarixi. 4 hissə - Çiçək xəstəliyinin sonuncu qurbanı

Həkimlər bir neçə yüz il ərzində çiçək xəstəliyi ilə mübarizə aparırdılar və artıq XX əsrin ortalarında bu cür qorxulu xəstəlik üzərində tez bir zamanda qələbə çalacaqlarına əmin olmuşdurlar. 70-ci illərin sonunda inkişaf etmiş ölkələrdə bu xəstəliyi artıq bir neçə onillik ərzində görmədilər. Uşaqlar və yetkin yaşlı insanlar demək olar ki, yerli – yerində peyvənd olundular, çiçək xəstəliyinin virusu isə yalnız Afrikanın və Asiyanın ən ucqar bölgələrində cövlan edirdi. Belə şəraitdə rahat olmaq və nəzarəti bir qədər zəiflətmək acınacaqlı nəticələrə gətirib çıxara bilərdi. Həmin dövrdə Böyük Britaniyada Birminqemsk Universitetinin tib fakültəsində professor Henri Bedsonun rəhbərliyi altında çiçək xəstəliyinin virusunu öyrənmişdir. Universitetin ştat fotoqrafı Canet Parkerin işlədiyi otaq laboratoruyanın üstündə yerləşirdi . Bütün həmyaşıdları kimi o da öz vaxtında çiçək xəstəliyinə qarşı peyvənd olunmuşdu. 11 avqust 1978 ci ildə qadın halsızlıq və əzələlərində ağrı şikayəti ilə klinikaya müraciət etmişdir, lakin həkimlər heç nədən şübhələnmədilər. Onun dərisində yaranan suluqları adi səpgi hesab etdilər. Lakin, tezliklə dabanın və ovucun dərisini daxil etməklə bu suluqlar onun bütün bədənini örtdü. Həkimlər — Variolamajor (təbii çiçək xəstəliyi virusu) kimi qorxulu diaqnoz qoyaraq əl – ayağa düşdülər.

Bununla da virus ovu və Vaksinasiya dövrü başladı. Son həftə ərzində Canetin təmasda olduğunu və Canelə təmasda olan (cəmi təxminən 260 insan) hər kəsi karantinə yerləşdirdilər. Həmkarlardan biri epidemiyanın qızışmasından əvvəl ABŞ – na səfər etdi və orada onu yerli xidmətləri axtarırdılar və eləcə də, təcrid edirdilər. Amerikalılarda vəlvələ üçün əsas yox idi: ABŞ – da artıq altı il ərzində südəmər körpələri peyvənd etmirdilər, belə ki, ölkənin ərazisində çiçək xəstəliyinin kökü kəsilmiş hesab olunurdu.

Canetin diaqnozun təsdiq etmək üçün xəstəlik ilə bağlı yerli mütəxəssisi – həmin professor Henri Bedsonu dəvət etdilər. O, suluğun möhtaviyyatını təhlil aparmaq üçün götürdü və bu xəstəliyin həqiqətən də çiçək xəstəiyi olduğu təsdiq olundu. O haradan götürülə bilərdi? Yalnız bir cavab əldə olundu — o naməlum şəkildə Bedson laboratoriyasının saxlanc yerindən çıxmış və ventilyasiyaya daxil olmuşdur. Bu hadisə ictimaiyyətin narahatlığına səbəb oldu və beləliklə də, Böyük Britaniyada və digər ölkələrdə təhlükəli infeksiya agentləri ilə yeni iş qaydalarının işlənib hazırlanmasına gətirib çıxaran bir sıra tədqiqatlar həyata keçirildi.

Xəstəxanaya müraciət etməsindən bir ay sonra 11 sentyabr 1978 ci ildə, Canet Parker çiçək xəstəliyindən vəfat edərək bu gün üçün bu xəstəliyin sonuncu qurbanı oldu. Çox təəssüfflər olsun ki, bu zaman vaksin kömək etmədi — gah uzun illər ərzində immunitetin gərginliyi azaldı, gah da, Canet tərəfindən alınan virusun dozası həddən artıq böyük idi (çox təəssüfflər olsun ki, bununla bağlı informasiya həddən artıq az idi). Karantinə yerləşdirilmiş bütün insanlar arasında yalnız onun anası xəstələndi, lakin o da, xəstəliyin öhdəsindən gələ bildi. Lakin bu hadisə təkcə fotoqraf – qızın həyatına son qoymadı. Canetin ölümündən bir neçə gün əvvəl 5 sentyabr tarixində həyat yoldaşı ilə birlikdə karantində olan Canetin qoca atası ürək tutmasından vəfat etdi. Bir qədər əvvəl, 1 sentyabrda, professor Bedsonu öz evinin bağında boğazı kəsilmiş şəkildə tapdılar. Bir neçə gündən sonra o ayılmadan vəfat etdi. Alim ölümqabağı məktubunda məlumat verərək bildirki ki, “o həmkarlarının və dostlarının etimadını doğrultmağı üçün” həyatı tərk etməyi qərara aldı.