Yolxucu parotitə necə yoluxurlar və bu nə üçün təhlükəli ola bilər?

Daha çox 5–9 yaşlı uşaqlar xəstələnirlər, belə ki, bu yaşda onlar çoxdan ananın anticisimlərini müdafiə etmirlər və onlar kollektivlərdə yerləşərək, infeksiyalar daha asanlıqla yayılır. Xəstəlik əlamətsiz və klinik kəskin formada baş verə bilər. 30–50% hallarda infeksiya əlamətsiz şəkildə baş verir və ya KRVİ xatırlanan zəif əlamətlər ilə müşayiət olunur. Xəstəliyin manifest formasının klassik təzahürü - parotitdir.

Xəstəliyin tipik gedişatı növbəti şəkildə görünür. İnkubasiya dövrü orta hesabla  16–18 sutka təşkil edir. Daha sonra KRVİ əlamətləri ilə prodromal dövr başlanır: baş və əzələ ağrıları, ümumi halsızlıq narahat edir, bədənin hərarəti bir qədər artır. Təqribən 24–48 saatdan sonra «xanazır» meydana çıxır: qulaqyanı tüpürcək vəzisi— bir tərəfdən və ya hər iki tərəfdən böyüyür. Hadisələrin əlverişli inkişafı zamanı insan təqribən bir həftədən sonra sağalır.

Lakin Yolxucu parotit xayalığın iltihabı (orxitlə), beyin qılafının iltihabı (meningit), baş beynin iltihabı (mastit), yumurtalıqların iltihabı (ooforit), mədəaltı vəzinin iltihabı (pankreatit) ilə ağırlaşa bilər, eləcə də, karlıq yarada bilər. Uşaqlarda infeksiyalar daha asan keçir, və adətən, parotitlə məhdudlaşır. Yetkin yaşlı insanlarda daha çox orxit, ensefalit, və ümumilikdə, ağır əlamətlər meydana çıxır. Digər fəsadlar nadir hallarda rast gəlinir.

Hədəf – orqanlarda, tüpürcək vəzisində və ya yumurtalıqda iltihabın necə inkişaf etdiyi – hələdə də məlum deyildir. Müasir təsəvvürlərə müvafiq olaraq virus əsasən interstisiyaları – orqanın birləşdirici toxumalı “karkası” zədələyir.  Axacaqların bloklanmasına gətirib çıxaran xayanın və qulaqaltı tüpürcək vəzilərinin periduktal hüceyrələrinin dağılmasına, eləcə də, immun hüceyrələrin toxumalarının ilfiltrasiyasına vacib patogenetik rolu ayırırlar.

İlk baxışdan parotit bir o qədər də qorxulu deyildir. Bir qayda olaraq, özünü müalicə edən infeksiya asanlıqla keçir və hər hansı bir nəticələrə gətirib çıxarmır. Bəs peyvənd nə üçün lazımdır? Bəlkə, xəstəliyə bir dəfə yoluxaraq daha davamlı, ömürlür immunitet əldə edək?

Bu suallara Ümümdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) ekspert mütəxəssislərini təqdim edən rəqəmlər ilə cavab verir.

1 - 10 000 xəstədən biri fəsadlardan vəfat edir.

2 - 10 000 xəstədən 2-30 nəfərdə  ensefalit inkişaf edərək, ölümə, iflicə, epileptik tutma hallarına, hidrosefaliyaya, digər davamlı  nevroloji pozğunluqlara gətirib çıxara bilər.

3 - 100 000 xəstələrdən beşində karlıq meydana çıxır. Parotit — uşaqlarda karlığın daha geniş yayılmış səbəblərindən biridir.

4 - Əgər gələcək ana hamiləliyin ilk 12 həftəsi ərzində parotitə yoluxmuşdursa, o zaman 25% onda uşaq salma baş verəcəkdir.

5 - 4% xəstələrdə pankreatit inkişaf edir – mədəaltı vəzinin iltihabıdır. Çox güman ki, şəkərli diabetin inkişafı ilə onun vəziyyəti arasında əlaqə mövcuddur.

Bir çoxları xanazır xəstəliyinin xayaların iltihabına və sonsuzluğa səbəb olmasını bildikləri üçün Yolxucu parotitdən qorxurlar. Lakin bu əsas problem deyildir. Bəli, yetkin yaşlı kişi cinsinə mənsub olan xəstələrin təqribən 20–25% - də orxit inkişaf edir. Lakin, parotitin reproduktiv funksiyanın davamlı olaraq itirilməsinə gətirib çıxaran dəlil – sübutlar mövcud deyildir. Risklər mövcuddur, lakin onlar böyük deyildir.

Yolxucu parotitin fəsadlarının və əsas təzahürlərinin tezliyi 1 saylı cədvəldə təqdim olunmuşdur.

Yoluxucu parotit

Yoluxucu parotit virusu haqqında

Yolxucu parotit. Vaksinasiya.

Yolxucu parotit. Vaksinasiya. Təhlükəsizlik.

Yoluxucu parotit məğlub olmur